De Groene Kliniek - seizoen # 3 - Expeditie Uitsterven
Podcastmaker Femke Bosma ziet de groep die zich druk maakt om de effecten van klimaatverandering steeds groter worden. De alsmaar dalende lijn van insecten en andere diersoorten. Zelf merkt ze dat ze hier weinig bij voelt. Waarom komt de één het donkere scenario onder ogen en de ander niet?
In haar zoektocht ontmoet ze allerlei mensen die met het thema bezig zijn, van dierentellers tot klokkenluiders, van bruggenbouwers tot beroeps-drukuitoefenaars en -verbinders. Wat is hun lievelingsdier, kennen zij biodiversiteitsverdriet en hoe houden ze de moed hoog? Natuuronderzoeker Jacques Cousteau reist postuum als gids en mentor met Femke mee.
Aflevering 1. Amnesie
Podcastmaker Femke Bosma gaat op ‘expeditie uitsterven’: wetenschappers stellen dat we midden in de zesde extinctiegolf zitten. Bij de vijfde, veroorzaakt door een komeet, stierven de dinosauriërs uit. De mens zou zelfs destructiever zijn dan een komeet. Welke dieren en planten zijn we aan het kwijtraken en hoe gaan we daarmee om? Is er zoiets als biodiversiteitsverdriet? Hoe zorgen we ervoor dat we ons daar als mens emotioneel mee verbinden?
Antwoorden vinden op die vragen, dat is de opdracht die Gouden Haas zich stelt. Het theatergezelschap maakt in 2023 naast deze podcast Herinner Ons, een voorstelling over biodiversiteitsverlies.
Wanneer de makers samen komen, voelt Femke dat het onderwerp haarzelf een stuk minder raakt. Wat maakt dat de één actie voert, of de feiten over klimaatverandering en de dalende grafieken nauwlettend volgt, en de ander niet?
Aflevering 2. Soorten
Sinds de kinderen uit huis zijn, is de moeder van Femke haar hond Leentje een beetje als haar eigen kind gaan zien. Tegelijkertijd maakt ze zich niet erg druk om het voortbestaan van andere zoogdieren en zeker niet van insecten. Waarom zorgen wij als mens voor de dieren in ons leven? Hoe is om zorg te dragen voor een zoogdiersoort of insectensoort die je misschien nooit tegen gaat komen?
Femke gaat in gesprek met Sander Turnhout van SoortenNL, het kennisnetwerk voor alle wilde planten en dieren in Nederland. Welke rol spelen al die verschillende zoogdieren, planten en insectensoorten in de natuur? Wat is zijn ervaring met de wonderen der natuur in Nederland? Hoe wordt de soortenrijkdom door het Nederlandse beleid beschermd? En wie zijn de mensen die zich druk maken om onbekende, uitstervende soorten?
Aflevering 3. Het onbekende
Hoe is het om aan de wereld te moeten vertellen dat ‘ie in brand staat?
Jacques Cousteau was de eerste die vastlegde hoe het er onder water in de oceaan uit zag. Als we het onbekende in de natuur leren kennen, gaan we er pas voor zorgen, beweerde hij. Maar klopt dit wel? Hoe gaan we als mens om met dat wat we leren kennen?
Cousteau merkte tijdens het maken van zijn films op hoe de kleuren van het koraal wegvaagden. Hoe moet dat voor hem zijn geweest? Femke gaat in gesprek met Hans de Kroon. De Kroon staat aan het hoofd van het onderzoek dat vaststelt dat we 75% van de insecten al hebben verloren. Wat is gevaar van het verlies van al die insecten?
Hoe verschilt de huidige tijdgeest met die van de jaren 70, toen Cousteau aan de bel trok?
Aflevering 4. De zondvloed
Femke doet mee aan een Die-In van Extinction Rebellion en onderzoekt de vragen die dat met zich meebrengt. Wat moet je je voorstellen bij extinctie? Heeft het zin om je dat doemscenario te verbeelden, of werkt dat juist verlammend? Welke invloed kan een toekomstbeeld hebben op iemands kinderwens?
Wanneer er gesproken wordt over de toekomst hoor je optimisten en pessimisten, maar ook mensen die niet geloven in de alarmerende cijfers. Zoals de bekende schrijver en psycholoog Jordan Peterson, die tegelijkertijd met de Die-In zijn kritiek in Ahoy aan het verkondigen is. Hoe ziet voor Peterson het zwartste scenario eruit?
Aflevering 5. Tussen hoop en vrees
Femke heeft zich tijdens het maken van deze podcast verdiept in de invloed die de mens heeft op de natuur. Wanneer je al die informatie tot je hebt genomen, hoe positioneer je je vervolgens in het gebied tussen hoop en vrees? Is de mens uiteindelijk meer dan een destructieve kracht op aarde?
In Het Bos Dat Van Zichzelf Is, is die laatste vraag onderwerp van discussie. Daar wordt de akte gepresenteerd, waarmee het bos hopelijk binnenkort haar autonomie verkrijgt. Ook gaat Femke in gesprek met Louise Vet, bioloog en hoogleraar. Ze is onder andere betrokken bij de totstandkoming van het Deltaplan Biodiversiteit. Een ambitieus initiatief met de missie om biodiversiteitsverlies tegen te gaan. Hoe blijft ze met een al dertig jaar lang durende dalende lijn van biodiversiteit nog steeds vertrouwen hebben in de toekomst?
De Groene (afkick) Kliniek - seizoen # 2
Ambulante hulp bij afkicken van je olieverslaving
Na het beproefde recept van de eerste reeks presenteren we het tweede seizoen van de podcastserie De Groene Kliniek. In deze nieuwe driedelige reeks, die luistert als een hoorspel, wordt Capiten, het hoofdpersonage uit onze voorstelling Kaapdiegoeiekoop opgenomen in De Groene (afkick) Kliniek om te worden behandeld voor zijn verslaving aan olie en groei.
In de voorstelling volg je Capiten, die al ruim 400 jaar de wereldzeeën bevaart met vervuilde olie waar men in het Westen vanaf wil, maar waar op het Afrikaans continent nog steeds een markt voor is. Zolang er vraag is, pakt hij zijn portie, zonder gewetenswroeging. Wanneer hem het onthutsende bericht bereikt dat zijn vrouw hun kind verwacht, krijgt de toekomst van de planeet ineens een ander belang en kan hij gewin geen voorrang meer geven boven moraal.
De podcastserie De Groene (afkick) Kliniek gaat verder waar het verhaal van de voorstelling ophoudt. In drie afleveringen volg je Capiten op zijn innerlijke reis waarbij hij zijn eigen verslaving onder ogen ziet en op zoek gaat naar een nieuw narratief die moet zorgen voor een bestendiger toekomstscenario voor zijn kind en kindskinderen.
Via Capiten kom je als luisteraar vanuit verschillende perspectieven meer te weten over de olieverslaving die het Westen teistert en kan je actief meedoen met de (denk)oefeningen die Capiten tijdens zijn behandeling krijgt aangereikt. Het devies: Heb je ergens last van? Of heb je nergens last van? Ook dan - juist dan- ben je bij De Groene (afkick) Kliniek aan het goede adres.
Je beluistert De Groene (afkick) Kliniek op je favoriete podcastplatform, waaronder Spotify, Apple Podcasts en Google Podcasts.
#1 – De Opname
In aflevering #1 wordt Capiten opgevangen door de Nachtzuster die hem doorverwijst naar hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid en oprichter van Urgenda Jan Rotmans, specialist op het gebied van climate justice en oprichter van Dr Monk Ama van Dantzig en lid van de Zuid-Amerikaanse Mapuche-gemeenschap en politicologe met een expertise in Conflictstudies en Inheemse Rechten Chautuileo Tranamil. In deze aflevering nemen zij de rollen aan van geneesheer, ecosysteem- en nieuw narratief therapeut.
En hoorde je Guus van der Steen als Capiten, Reineke Jonker als de Nachtzuster, Sandy Bosmans als het Kind, waarvoor zij ook de tekst schreef en muziek van Frank Wienk.
Concept, redactie en teksten: Marieke Nooren en Gienke Deuten, samenstelling Ilja Lammers.
#2 - Groeipijn
In de tweede aflevering van De Groene (afkick) Kliniek vervolgt Capiten zijn behandeling voor zijn ongebreidelde olie- en groeiverslaving. Hij gaat op consult bij Ama van Dantzig. Zij wijst hem op zijn blinde vlekken wat betreft de verhoudingen in de wereld, wat zijn ‘winnaarsmentaliteit’ voor gevolgen heeft voor de planeet en leert hem over het voor hem nieuwe begrip ‘solidariteit’. Ondertussen weten zijn opdrachtgevers, de CEO's en andere spelers in de fossiele industrie hem weer te vinden en hangen aan de lijn en dreigt Capiten terug te vallen in oude patronen. Nationale Energiecommissaris Ruud Koornstra wordt snel ingevlogen als speciaal expert, omdat hij het bedrijfsleven op zijn duimpje kent en haarfijn ziet waarom zij zo aan fossiel vastklampen. Wat wordt zijn diagnose en het behandelplan? Je hoort het in aflevering #2 van De Groene (afkick) Kliniek.
#3 - Herstel(d)
In de derde en laatste aflevering van De Groene (afkick) Kliniek staat Capiten, na een intensief In de derde en laatste aflevering van De Groene (afkick) Kliniek staat Capiten, na een intensief behandeltraject, aan de vooravond van zijn ontslag uit de kliniek en zet enigszins onzeker zijn eerste stappen buiten de poorten van het rustoord. Hij komt erachter dat hij eigenlijk bang is voor de toekomst. Hoe kan hij zijn kind opvoeden in deze uitdagende tijden? De gesprekken die hij heeft met zijn behandelaars draaien om de vraag: “Hoe houd je moed wanneer de toekomst soms duister lijkt?" en "Hoe weet je wat je kind van jou nodig heeft om deze te trotseren?” Hij spreekt regeneratief coach Yannick Dujardin, nieuw narratief therapeut Chautuileo Tranamil en zijn buddy Ruben Jacobs. Dat zij alle drie hun drive om de wereld beter achter te laten vonden toen zij zelf een ouder werden, lijkt niet toevallig.
Over de gasten in De Groene (afkick) Kliniek
Bevlogen werkt hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid Jan Rotmans aan een gezonde, eerlijke én duurzame samenleving. Met moed en lef bewijst hij dat onderzoeken en signaleren niet afdoende is. Hij is de progressor die de vertaalslag weet te maken van de theoretische transitiewetenschap naar concrete acties en adviezen voor bedrijven, overheden en organisaties in binnen- en buitenland. Niet alleen denken en praten; maar vooral ook DOEN. Recht doen aan het menselijke aspect. Daarom heeft hij ICIS, Urgenda, DRIFT, Nederland Kantelt en Zorgeloos opgericht. Dé organisaties die de transitietheorie naar de praktijk vertalen.
Chautuileo Tranamil is Mapuche, geboren in Chile en opgegroeid in Nederland. Chautuileo is middels adoptie gestolen van haar familie om in het westen opgevoed te worden met christelijke waarden. Ze vond haar moeder weer op het moment dat zij kandidaat was voor het burgemeesterschap in haar stad in Wallmapu. Chautuileo is actief bezig met het integreren van een inheems perspectief in al haar werk. Ze is van huis uit politicologe met een expertise in Conflictstudies, International Relations en Inheemse Rechten. Ze heeft daarnaast ervaring in het onderwijs, in de zorg en ze heeft internationale werkervaring met vredesopbouw. Daarnaast is ze mede-oprichter van Aralez, een pan-dekoloniaal netwerk voor dekolonisatie, reparatie en kosmovisie. Momenteel is ze co-projectleider van Indigenous Liberation en is een van de initiatiefnemers van het Inheems Manifest. Ama van Dantzig is sociaal ondernemer en co-founder van innovatiestudio Dr. Monk, waar ze samen met Lynn Zebeda in 2011 mee startte. Dr. Monk beweegt zich in het veld van sociale en duurzame innovatie en opereert vanuit de overtuiging dat alles dat we nodig hebben voor een groene, diverse en rechtvaardige wereld al in ons zit. Ze woont en werkt in Nederland en Accra (Ghana). Ama van Dantzig was al bezig met ‘climate justice’ voordat het een gangbare term was. Met Dr. Monk bracht ze in Ghana een rechtvaardige klimaatbeweging op gang, inmiddels ook met haar nieuwe projecten. Lees meer over Ama en de projecten waar zij bij betrokken is op www.drmonk.org.
Ruud Koornstra is ‘activistisch ondernemer’ en voorvechter voor de energietransitie. Hij richtte het ‘initiëringsbedrijf’ Tendris op dat ondernemingen en projecten met een duurzaam karakter opstart. Denk aan Oxxio, het eerste en snelst groeiende 100% groene stroombedrijf. Maar ook Lemnis Lighting, de uitvinders van de hedendaagse led-verlichting. Daarnaast is hij voorzitter van de duurzame ondernemersvereniging De Groene Zaak en voorzitter van Stichting Smart Climate Opportunities (SCO). Ruud werd in 2017 uitgeroepen tot eerste Nationale Energiecommissaris van Nederland. In die hoedanigheid reist hij het land door om iedereen ervan te overtuigen om te schakelen naar duurzame energie. Bekijk ook zijn documentaire Het Paradijs op Aarde begint in Nederland.
Yannick Dujardin, kritisch toekomstdenker en docent aan de Erasmus Hogeschool Brussel. Hij voert toekomstverkenningen uit voor diverse organisaties en onderzoekt de rol van media-, kunst- en designprocessen in het ontwikkelen van toekomstgeletterdheid. Yannick bracht onlangs het boek De mythes van de toekomst, het neoliberalisme voorbij uit. Hierin legt hij crises bloot en ontleedt hij het wereldbeeld – met bijhorende assumpties, verhalen en mythes over de mens, de maatschappij en de toekomst – dat verscholen zit achter onze maatschappelijke organisatie. Lees ook het interview dat VPRO Tegenlicht met hem hield of bestel zijn boek.
Ruben Jacobs is socioloog, schrijver en docent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Daarnaast is hij columnist voor het platform Brainwash van Human en presenteert hij de podcastserie De Groene Eeuw. Eerder werkte hij als journalist voor de VPRO en de NTR en schreef hij meerdere boeken, waaronder Iedereen een kunstenaar en Artonauten. Recent verscheen zijn nieuwe boek De Eeuw van Felix bij uitgeverij Thomas Rap. Onlangs interviewde het NPO1 radioprogramma Goed ingelichte kring hem over zijn boek.
Gienke Deuten: “Evanne Nowak stelt dat deze tijd vraagt om de moed om onszelf uit te spreken, verwarring en niet-weten toe te laten en onder ogen te zien hoe diep we in de problemen zitten. We moeten gespreksnormen zoals optimisme, relativering en ontkenning veranderen, het debat vertragen, een tussenruimte creëren waarin kwetsbaarheid bestaat en we toekomen aan de vragen die onszelf en de ander scherp houden.
Stel dat we gevoelens van ecologische rouw inderdaad serieus zouden nemen? Hoe zou dat eruitzien en wat zou het opleveren? Deze podcast is een zoektocht naar hoe we onze houding ten opzichte van al het levende om ons heen zo kunnen veranderen, dat we wellicht andere keuzes gaan maken en er beter voor gaan zorgen. En een pleidooi voor het toelaten van kwetsbaarheid en emotie in onszelf én het klimaatdebat”.
Afleveringen
In aflevering #1 ‘De Intake’ meldt Gienke zich in De Groene Kliniek bij Evanne Nowak, specialist op het gebied van klimaatontwrichting en ecologische rouw en gaat zij op consult bij filosoof bij Staatsbosbeheer en bijzonder hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel Matthijs Schouten, die als een relatietherapeut aan de hand van het gedachtengoed van diverse filosofen onze relatie tot de natuur blootlegt.
In aflevering #2 ‘Tussenruimte’ volgt Deuten sessies bij klimaatrechtvaardigheidsactivist Chihiro Geuzebroek en Ombudspersoon Toekomstige Generaties Jan van de Venis, die voor de gelegenheid de rollen aannemen van ecosystemisch werker en coach lange-termijn-denken. In
Aflevering #3 Stage. Dit keer duikt Deuten de praktijk in en gaat ze op stage bij Elisah Pals, frontvrouw van Zero Waste Nederland, de Nederlandse tak van deze beweging die wereldwijd laat zien hoe een wereld zonder afval eruit kan zien door o.a. inspirerende acties, live-hacks, lezingen en lobby.
Ze wordt daarbij begeleid door Eva Rovers, schrijver, activist en mede-oprichter van Bureau Burgerberaad. Ze schreef o.a. 'Practivisme. Een handboek voor heimelijke rebellen'. Boeken en barricaden zijn voor haar even belangrijke manieren om de wereld te veranderen. In deze aflevering is zij Deutens stagebegeleider of 'regeneratiecoach' om haar stap van Groene Kliniek, naar praktijk, de buitenlucht te maken en daar weer inspirerende doeners te ontmoeten.
En gaat ze langs bij Lennard Duijvestijn, projectinitatior bij Landgoed Roggebotstaete in Dronten. Landgoed en proeftuin Roggebotstaete is een jong natuurgebied in de Flevolandse polder waar de eetbare natuur centraal staat. Hij wil van Landgoed Roggebotstaete een voorbeeld en vooraanstaand agro-ecologisch landgoed maken, een eetbaar landschap met rijke natuur waar de link wordt gelegd tussen natuurbeheer, gezonde gronden, eten wat rijk is aan voedingswaarde en een plek waar de natuur wordt ingezet om bij te dragen aan gezondheid. Een praktisch kenniscentrum voor agro-ecologie.
Voor deze podcast kroop artistiek leider van Gouden Haas Gienke Deuten in de rol van patiënt, redactie Marieke Nooren, samenstelling Ilja Lammers, muziek Jaap van Keulen, productie Maartje Nieuwint en publiciteit Dagmar Bokma. Met dank aan Evanne Nowak en Matthijs Schouten. Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door: Fonds Podiumkunsten, Gemeente Almere, Provincie Flevoland, Fonds 21 en Norma Fonds.
Beluister alle afleveringen van De Groene Kliniek op je favoriete podcastplatform, waaronder Spotify, Apple Podcasts en Google Podcasts.
De Groene Kliniek is mede geïnspireerd op het essay 'Waarom we moeten leren rouwen om ecologische ontwrichting' van Evanne Nowak (In: 'De stem van de Noordzee’, Een pleidooi voor vloeibaar denken"
De Groene Kliniek -
seizoen # 1
Een pleidooi voor meer ruimte voor emotie in het klimaatdebat
Bijna driekwart van de Nederlanders zegt bezorgd te zijn over klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Nieuwe begrippen die bijbehorende onderbuikgevoelens in woorden vatten duiken op. Klimaatdepressie, eco-anxiety, landschapspijn. Allemaal termen die omschrijven hoe doemscenario’s en alarmbellen in de media over smeltende poolkappen en de opwarming van de aarde een verlammende werking hebben op onze houding, ons handelen en ons gemoed. We weten dat het vijf voor twaalf is, worden heen en weer geslingerd tussen ontkenning, ontreddering en alarmerende oproepen tot handelen. Sommigen voelen zich in groeiende mate overweldigd en lopen vast. Wat kan het tij nog keren? Vestigen we onze hoop op wetenschap, politiek en technologie? Of is het tijd voor een collectieve gedragsverandering en soft skills, om onze gevoelens van klimaatverwarring en -depressie en onze eco-angst niet langer weg te stoppen maar onder ogen te zien?
Gienke ging op zoek naar een gids in deze verwarrende tijden. In deze driedelige podcastserie laat zij zich 100 dagen opnemen in De Groene Kliniek, een denkbeeldig rustoord en gaat op consult bij specialist op het gebied van klimaatontwrichting en ecologische rouw Evanne Nowak, bij filosoof bij Staatbosbeheer Matthijs Schouten, klimaatrechtvaardigheidsactivist Chihiro Geuzebroek en Ombudsman Toekomstige Generaties Jan van de Venis, die voor de gelegenheid de rollen van ecosysteemtherapeut, relatietherapeut Mens-Natuur, ecosystemisch werker en coach lange-termijn-denken aannemen. Met hen gaat ze op zoek gaat naar het antwoord op de vraag: Hoe kunnen we onze ervaringen van ecologische ontwrichting en gevoelens van angst en verwarring een plek geven in het klimaatdebat? En hoe buigen we ons wereldbeeld om van ego-centrisch, naar eco-centrisch?
